Home > Projekty > Silesia Sacra > O projekcie > DIGITALIZACJA ZBIORÓW BIBLIOTEKI KAPITULNEJ

Biblioteka Kapitulna we Wrocławiu należy do najstarszych bibliotek na Śląsku. Jej powstanie tradycja wiąże z rządami legendarnego biskupa Urbana w 983 r., a zwłaszcza z fundacją walterowskiej szkoły katedralnej we Wrocławiu około 1150 r. Dokładniejsze wzmianki o istnieniu i stanie biblioteki kapitulnej pochodzą dopiero z XIII i XIV w. Dowiadujemy się z nich m.in., że pierwotnie biblioteka liczyła 21 woluminów, by w XV w. osiągnąć już liczbę 405 a w kolejnych latach przekroczyć 1000 woluminów.

Kanonicy odbywający studia zagraniczne przywozili znaczące dzieła do Wrocławia wzbogacając bibliotekę. Niektóre z nich się powtarzają, jednak znaczące się nie tylko same księgi, ale notatki poczynione przez czytelników podczas studiowania.

Ciekawym elementem są oprawy poszczególnych dzieł, zwłaszcza tzw. rękopisowe. W ówczesnych latach, jeśli kogoś nie było stać na oprawę skórzaną i metalowe obicia oprawiano księgę w rękopisy np. chorałów. Wówczas traktowano te karty jak makulaturę. Dzięki tym zabiegom jednak przetrwały do dnia dzisiejszego na wielu księgach znajdujących się w bibliotece.

Proces digitalizacji zbiorów biblioteki trwał od listopada 2017 r. do kwietnia 2018 r. W tym czasie kilkudziesięcioosobowy zespół przygotował do skanowania oraz wykonał skany prawie 1400 woluminów. Wśród nich znajdowały się zarówno niewielkie zeszytowe broszury, jak i księgi liczące 1200 kart

Proces został wykonany w 3 etapach:

  • przygotowanie do digitalizacji (ściągano stare, poplamione obwoluty, wykonywano fotografię każdej księgi, przygotowywano jej kartę konserwatorską, w której odnotowywano wymiary, stan zachowania oprawy, wykonano rysunki stanu zachowania poszczególnych elementów, czyszczono z tzw. zanieczyszczeń ruchomych (np. zasuszone liście, krople wosku), zabezpieczano miejsca przedarć, które podczas skanowania mogłyby ulec dalszym zniszczeniom i dokonano foliacji kart – zapisując ołówkiem numerację kart)
  • skanowanie – nad całością czuwała firma Digital Center, która w swoim dorobku ma digitalizację wielu cennych zbiorów w całej Polsce (wśród nich m.in. zasoby Biblioteki Narodowej, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Archiwów Państwowych). Pracowano na 4 skanerach marki Zeutschell (2 formatu A1, 4 formatu A2). Proces skanowania odbywał w się w pracowni Biblioteki Kapitulnej. Pomieszczenie, w którym prowadzono prace musiało być wyciemnione, by światło nie padało na szybę skanera, powodując refleksy. Sam skan jednej karty trwa kilka sekund, jakkolwiek przed ułożeniem księgi w skanerze, należało podłożyć pod każdą stronę czarną kartę (by, jeśli gdzieś znalazły się zniszczenia, przedarcia, luki, w tym miejscu pozostała czarna plama, a nie przebita z kolejnej strony czcionka), następnie odpowiednie szalki z właściwym natężeniem dociskały księgę do skanera. Światło skanera przechodziło nad księgą w odpowiedniej odległości, by nie podgrzewać księgi. Następnie wykonywany był obraz w TIFFie w rozdzielczości 400 dpi. Po wykonaniu obrazu, kolejny zespół kadrował każdy z nich, a następnie strona po stronie sprawdzał, czy żadna z kart nie została pominięta, aby dzieło było udostępniane w całości
  • po skanowaniu – sprawdzano stan ksiąg, nadawano im sygnatury, a następnie oprawiano w specjalne bezkwasowe, bawełniane, długowłókniste białe karty w celu przekazania ich do magazynu.

Trudno mówić o wartości poszczególnych ksiąg. Już sam fakt, iż najmłodsza ma ok. 400 lat świadczy o tym, że są to bardzo cenne zbiory. Wśród nich są wydania Pisma Świętego (także tłumaczenia na język jidysz, arabski), komentarze biblijne, dzieła o sferach niebieskich, Kronika Świata czy Żywoty Świętych.